Matthijs van Nieuwkerk en het moralistische orgel
Nadat hij door friendly fire werd neergeschoten binnen de eigen gelederen (namelijk door een artikel in de Volkskrant)¹ is Matthijs van Nieuwkerk terug in het nieuws. Hij stapt over naar RTL, een zender die de deuren inmiddels ook wagenwijd heeft openstaan voor woke ijdeltuiterij, dus dat wordt vast een vruchtbare samenwerking. Wat RTL dan weer niet zo handig doet, is de kaken op elkaar houden over wat Van Nieuwkerk precies gaat doen. Als ze dat meteen bekend hadden gemaakt, was dáar de aandacht naar uitgegaan. Nu niet. Nu wordt er voornamelijk teruggekeken naar de rel die een jaar geleden ontstond toen oud-medewerkers van De Wereld Draait Door uit de school klapten. Van Nieuwkerk had zich achter de schermen jarenlang als een tiran gedragen. Redactieleden werden net zo lang uitgekafferd tot ze met een burnout thuis kwamen te zitten. Mág hij eigenlijk wel weer op televisie? En zo ja, wanneer? Dat zijn de vragen waar de opiniemakers zich op dit moment mee bezighouden.² Hoeveel schuld heeft hij nog en hoeveel boete moet hij nog doen? Zo kennen we de Nederlandse media weer; met z’n allen vol op het moralistische orgel.
Dat vinden we maar al te leuk: de boeman aanwijzen. Wie is er schuldig en wat wordt zijn straf, want hallo, natuurlijk moet hij gestraft worden, want hij behoort de pijn te voelen die hij een ander, bewust of niet, heeft aangedaan! Oog om oog, heet dat. Gerechtigheid.
Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen. Gezien de gigantische hoop keien waar Van Nieuwkerk nu onder vandaan kruipt, hebben we nogal wat heilige boontjes in het land. Schijnheiligheid, heet dat. Hypocrisie.
De presentator dacht met zijn talkshow ‘Champions League’ te spelen binnen het televisiewereldje omdat er dagelijks 800.000 kijkers met het bord op schoot naar allerlei oppervlakkige onzin zaten te kijken, waardoor zijn ego zich opblies tot Marshmallow Man-achtige proporties³ en hij alle menselijkheid uit het oog verloor. De redactieleden hebben daaronder geleden. Dat waren geen ‘middelmatige zeikers’ zoals Johan Derksen ze noemt, want het lijden was echt. De ongemakkelijke waarheid is echter dat zij hun lijden hebben laten gebeuren.
Dat heeft verschillende redenen. Angst om hun baan te verliezen. Angst om vijanden te maken binnen de televisiewereld. Misplaatst ontzag voor de baas. Groepsdruk. Collega’s die zich ook maar stil hielden en hun hoofden bogen naar de Grote Leider in het Krappe Jasje, in plaats van hun rug recht te houden. Hoe lekker zou het gevoeld hebben als ze koeltjes het speeksel van hun gezicht hadden geveegd, hun jas hadden gepakt, het favoriete hoedje van Van Nieuwkerk in de prullenbak hadden gegooid, gezegd hadden: ‘Zo praat je niet tegen mij’ en de studio waren uitgelopen?
Iedereen heeft een grens en als iemand daaroverheen gaat – als je diegene daaroverheen laat gaan – gooi je je eigenwaarde te grabbel. Hoe vaker dit gebeurt, hoe sneller je opbrandt. Ik weet er alles van. In werk. In relaties. En het is niet zo dat dit je eigen schuld is. Schuld heeft er niets mee te maken. Dit soort ervaringen, waarbij je een tegenkracht tegenkomt – in dit geval Presentator Blaaskaak – dwingen je om in je eigen kracht te gaan staan. Tot hier en niet verder. Dat is de les.
Als je de les niet wilt (of durft te) leren omdat angst – zo’n beetje de slechtst denkbare raadgever die je kunt hebben – je weerhoudt, zul je daar de consequenties van ondervinden. Het vervelende is dat het achteraf verwerken van grensoverschrijdend gedrag een stuk moeilijker en langzamer gaat dan in het moment zelf. Onmiddellijk en authentiek reageren is de beste traumaverwerking die er is, want je bent het trauma voor.
Zo doet de kat het ook. Onmiddellijk en authentiek. Die denkt niet: ik kan dit maar beter even toelaten, want anders krijg ik vanavond misschien geen eten. Die weet instinctief: kan me niet schelen wat de consequenties zijn, dit gaat niet gebeuren.
Zoals Eckhart Tolle al zei: ‘I have lived with several Zen masters – all of them cats.’⁴
Hoe verleidelijk het ook is om de held tot boeman te bombarderen en te eisen dat hij diep, diep door het stof moet voordat hij weer een paar autocue-tekstjes mag voorlezen, het lost niets op. Het voedt enkel het ego dat zijn eigen zondes niet wil erkennen en de aandacht afleidt door een ander te veroordelen. Afschuiven, heet dat. Projectie.
Zolang dit niet doordringt in het collectieve bewustzijn, draait het moralistische orgel overuren.
1
In de succesvolle tv-machine van DWDD werd menig redacteur vermalen
De Volkskrant, 18 november 2022
2
Wilfred na betoog Johan over Matthijs van Nieuwkerk: ‘Ik ben ook gevoelig…’
Vandaag Inside, 9 december 2023
3
Ghostbusters (1984)
4
The Power of Now: A Guide to Spiritual Enlightenment
Eckhart Tolle, 1997
