De schandalen van veertig jaar geleden zijn nooit opgelost
‘Everything moves in cycles,’ zegt de spirituele bankrover Bodhi (Patrick Swayze) in Point Break (1991). Het feit dat we om de zoveel jaar met dezelfde thematiek worden geconfronteerd, lijkt inderdaad te duiden op een soort loop. Alsof het universum op gezette tijden bepaalde kwesties uit het collectieve onderbewustzijn naar de oppervlakte haalt. Daar moeten we dan iets mee, blijkbaar. Los het op, mensheid! Maar omdat we maar blijven hangen in ego, censuur en taboes, lossen we elke keer slechts kleine stukjes op.
Het universum vindt dat prima. Berg ik de boel wel weer op. Om het na een aantal decennia weer uit de kast te halen.
Het is 2023 en de schandalen van veertig jaar geleden zijn terug. Nieuwe verpakking, verbeterd recept, met net even andere terminologie, maar in essentie identiek aan wat we al eerder hebben doorgemaakt. Komt iemand de naam ‘Onkruit’ bekend voor? Als je je verdiept in de geschiedenis van deze door Wikipedia omschreven ‘radicale actiegroep van militante antimilitaristen’, zijn de parallellen met deze tijd niet te missen.
Onkruit was een linkse club die vanaf eind jaren zeventig tot eind jaren tachtig protesteerde tegen kernwapens en de NAVO, vernielingen aanrichtte en inbraken pleegde bij ministeries en legerkazernes. Links? Ja. Veertig jaar geleden maakte Links zich nog druk over de inbreuk op onze privacy, het voeren (en steunen) van oorlogen, politiegeweld, het bespioneren van de eigen bevolking en het infiltreren van vredesbewegingen. Zeer actuele thema’s. Je kunt de veertig jaar oude artikelen bijna letterlijk opnieuw op de voorpagina zetten. Alsof het universum dezelfde grammofoonplaat heeft opgezet en we met z’n allen weer een rondje mogen meedraaien. Misschien dat ze het dit keer wél tot de bodem uitzoeken.
Van het huidige Links hoeven we niets te verwachten. Die hebben hun ideologische veren lang geleden verbrand.¹ De PvdA vierde grote successen toen ze afscheid nam van haar overtuigingen, geen principes meer had en enkel nog op pragmatische wijze aanhaakte bij de ideeën van andere partijen. Maar het pragmatisme miste grondslag. Dat was tijdens Paars (kabinetten Kok I en II van PvdA-VVD-D66 tussen 1994 en 2002) nog niet zo’n probleem. Sterker nog: de PvdA zag haar morele elasticiteit als gouden greep. Maar na verloop van tijd dreef de partij steeds verder af. Een flexibele houding lijkt in het begin een slimme zet, maar op een gegeven moment ga je zwalken. En dat is wat er van Links geworden is: een stuurloze klont, dobberend op open zee, wanhopig op zoek naar iemand waar ze hun bestaansrecht aan kunnen ontleden.
Zowel PvdA als GroenLinks als D66 hebben zichzelf volledig uitgehold. Er is in feite niets meer van het Linkse gedachtegoed over. En dus worden de thema’s opgepakt door partijen aan de andere kant van het politieke spectrum. Destijds was je een ‘linkse radicaal’, nu wordt iedereen die zich zorgen maakt over de surveillance state, bankiersoorlogen, machtsmisbruik van de overheid en psychologische operaties weggezet als ‘extreem rechts’.
Zelfs oud-Onkruit-activisten hebben inmiddels hun principes afgezworen, zoals Wijnand Duyvendak – de man die Jesse Klaver in aanloop van de Tweede Kamerverkiezingen 2017 allerlei vertaalde Obama-speeches in de mond legde. Hij deed al in 2008 afstand van zijn verleden, in zijn boek ‘Klimaatactivist in de politiek’.
Links is Rechts geworden en vice versa, maar de cyclus draait door.
De ‘koffiedrinkers’ op het Museumplein in Amsterdam die demonstreerden tegen de coronamaatregelen² waren niet de eersten die te maken kregen met een politiemacht die haar boekje te buiten ging. Al in 1979 klaagde Onkruit de politie aan voor buitensporig geweld.³
Een jaar later, in 1980, had Onkruit het gemunt op camera’s in de openbare ruimte. Dat was een schending van privacy, dus die gingen eraan.⁴ Soortgelijke vernielingen zien we momenteel in het Verenigd Koninkrijk. Londen is sinds enige tijd een ‘ULEZ’; Ultra Low Emission Zone. Een kleine tweeduizend camera’s staan opgesteld om alle nummerplaten te scannen en als je auto te veel uitstoot (volgens de richtlijnen van de Europese Unie) krijg je een gepeperde rekening thuisgestuurd. De Londense burgemeester Sadiq Khan noemt dat ‘social justice’.⁵
De camera’s zijn echter een doorn in het oog van de zogenaamde ‘Blade Runners’. Net als in de film Blade Runner (1982) maken deze activisten jacht op non-human entities.⁶ Lois Perry, initiatiefnemer van CAR26,⁷ snapt de weerstand die de ULEZ oproept: ‘It’s a tax on the poor but, more importantly, it’s an attempt to crush personal freedoms including freedom of movement.’⁸
Onkruit verdacht de Nederlandse inlichtingendiensten van spionage. Ze zouden bepaalde personen, groepen en zelfs politieke partijen nauwlettend in de gaten houden. De PPR en PSP stelden hier Kamervragen over en kregen als antwoord van ministers Rietkerk (Binnenlandse Zaken) en De Ruiter (Defensie) dat de militaire inlichtingendiensten ‘voornamelijk de krant lazen’.⁹
Onkruit nam daar geen genoegen mee en brak in bij de CID, de Contra Inlichtingen Dienst (soms ook Contra Inlichtingen Detachement of Centrale Inlichtingen Dienst genoemd). De dienst was onderdeel van het Nederlandse leger, waar de afdeling bekendstond als de ‘sectie stiekem’. Ze namen vertrouwelijke documenten mee waar – wat een verrassing – totaal iets anders uit bleek. Persoonlijke gegevens van zowel burgers als militairen met ‘linkse sympathieën’ werden geregistreerd. Ook werd er een ‘infiltratie/beïnvloedingsschema’ gevonden.¹⁰
Dat doet toch wel erg denken aan de huidige illegale praktijken van de NCTV (Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid), die jarenlang ‘in strijd met de wet’ privacygevoelige informatie over burgers heeft verzameld én verspreid.¹¹
Onkruit publiceerde de documenten in ‘Dossier 001’, waar PSP-Kamerlid Andrée van Es over zei: ‘Een groot deel van de eigen bevolking wordt als vijand, als doelwit behandeld.’¹²
Het infiltratieproject van de CID had als naam ‘Fatima’ en werd eind jaren zeventig in het leven geroepen toen soldatenvakbond VVDM zich uitsprak tegen kernwapens.¹³ Het project is nooit gestopt, want als je je tegenwoordig uitspreekt tegen de plannen van de gevestigde orde zijn informanten en infiltranten nooit ver weg. De zogeheten Romeo’s die met busladingen tegelijk worden losgelaten op vreedzame demonstranten worden steeds vaker geïdentificeerd en op video vastgelegd. Maar op de achtergrond vinden er nog tal van andere operaties plaats. Thierry Baudet (FvD) stelt: ‘Wat wij hebben ontdekt is dat er een aantal AIVD-mensen al zeker 2,5 jaar actief bezig zijn om in onze achterban, met trol-accounts op Telegram en ook op Twitter, mensen te ontmoedigen om te gaan stemmen.’¹⁴
Naar aanleiding van Dossier 001 beloofde de politiek beterschap. Er werden een paar inlichtingenafdelingen samengevoegd, daar werd een nieuw naampje opgeplakt, en de media werd ingezet om de hele kwestie te bagatelliseren. In 1991 lazen we in de Volkskrant: ‘Na een paar rare uitglijders, die mede door toedoen van de anti-militaristische actiegroep Onkruit in de publiciteit kwamen, besloot de toenmalige minister van Defensie De Ruiter in 1986 de drie diensten samen te voegen en meer onder het centraal gezag te plaatsen van het ministerie in Den Haag.’¹⁵
Rare uitglijders. Alsof het ging om het omstoten van een kop koffie, in plaats van systematische wet overtredende operaties en het opzettelijk verkeerd informeren van de Tweede Kamer (en daarmee de Nederlandse bevolking).
Er is feitelijk niets veranderd, laat staan verbeterd. Maar toedekken werkt niet. Een pleister geneest niet. En dus komt de kwestie op een gegeven moment weer omhoog, als pus dat een uitweg zoekt. We zullen de wond eerst schoon moeten maken. Vinden we dat een te vies werkje, dan kunnen we wachten tot de thematiek weer uit de krantenkoppen (en ons bewustzijn) verdwijnt. Kunnen we heerlijk onbezorgd gaan slapen, maar staan we over een aantal jaar weer voor precies hetzelfde probleem. Een probleem dat bij iedere incarnatie groter wordt.
Willen we dat?
1
Kok neemt afscheid van het socialisme
Het Parool, 12 december 1995
2
Politiegeweld demo Amsterdam bewuste actie
De Andere Krant, 8 januari 2022
3
Leden van Onkruit klagen politie aan
Algemeen Dagblad, 4 december 1979
4
Camera’s op straat vernield
Leeuwarder Courant, 10 april 1980
5
Mayor Sadiq Khan: ULEZ to expand across all of Greater London
The Standard, 8 maart 2022
6
They’ve had an oeuf! Moment member of the public throws egg at ULEZ van – as ‘Blade Runners’ vow to dismantle eight out of 10 cameras amid backlash at Sadiq Khan’s hated scheme
The Daily Mail, 13 oktober 2023
7
CAR26
Initiatief om een referendum te houden m.b.t. ‘Net Zero carbon policy’
8
‘Blade Runners’ fight back against controversial ULEZ scheme in London
Euronews, 2 oktober 2023
9
Leger-spionnen gaan inbraak niet uit de weg
De Waarheid, 15 april 1985
10
Inlichtingendienst zou van vredesgroepen gegevens verzamelen
Trouw, 18 februari 1985
11
NCTV volgt heimelijk burgers op sociale media
NRC, 9 april 2021
12
Onkruit meldt poging tot infiltratie
De Waarheid, 17 november 1983
13
Infiltranten al op school aangeworven
Het vrije volk, 15 mei 1985
14
The Trueman Show #146 Thierry Baudet ‘Wel of niet stemmen?’
Jorn Luka, 16 november 2023
15
De sectie stiekem moet omschakelen
De Volkskrant, 29 juni 1991
